برپایی هیئت محرم و فاطمیه
-
مقدمه
-
یکی از بزرگترین کارهایی که در تعظیم شعائر دینی انجام می شود و در طول تاریخ اسلام سرچشمۀ بسیاری از تلاش ها و عامل اصلی زنده ماندن نهضت شیعه شده است، برگزاری عزاداری در ایام محرم بوده است که حضرت امام خمینی(ره) در مراحل مختلف نهضت به این مهم اشاره کرده اند. انقلاب اسلامی ایران و دلاوریهای هشت سالۀ رزمندگان سپاه اسلام، خود شاهدی بر این موضوع است. پس از انقلاب هم پرچم عزای امام حسین(ع)، بزرگترین محور اجتماع مردم بوده و هم اکنون نیز نقشی مؤثر در حرکتهای اجتماعی دارد.با نگاه به جایگاه فرهنگی برگزاری مراسم عزاداری در ایام محرم، این سند به بخشهای مختلف اقامۀ عزای امام حسین(ع) در دانشگاه پرداخته است که در آن، به بخشهای اثرگذار در کیفیت مراسم مانند اهداف، مسائل کلان و اجزای تشکیل دهندۀ آن از جمله تبلیغات، پشتیبانی و نحوۀ اجرای مراسم اشاره شده است.
-
-
اهداف و رویکردها
-
هیئت که پرچمدار تعظیم شعائر اهلبیت(علیهمالسلام) است، نهتنها در حرف و شعار بلکه در عمل نیز باید سیرۀ رفتاری ایشان را پیاده کند. این توقع از هیئت دانشجویی به مراتب بیشتر خواهد بود. هر هیئتی برای دستیابی به این هدف باید مفاهیم و رویکردهایی را به عنوان سرلوحۀ کارهای خود در حوزهی فکر و عمل در نظر داشته باشد. این ابعاد را میتوان با تکیهبر مبانی معرفتی و عملی آیین اسلام و همچنین سیر در بیانات بزرگان و علمای دین مانند حضرت آقا، شهید مطهری و ... به دست آورد.عناوینی مانند انتظار، امام شناسی، مبانی اندیشه سیاسی انقلاب اسلامی و جهاد، برخی از مفاهیمی هستند که توقع است هیئتها در برنامهی خود به تبیین آنها بپردازند. از میان این مفاهیم که به عنوان بنیانهای یک هیئت معرفی شدند، میتوان شاخهها یا قرائتهایی را انتخاب کرده و آنها را به عنوان محورهای محتوایی هیئت به کاربرد. این محورها باید در تمام پیکرهی هیئت تجلی یابد و در تمام بخشهای هیئت، از جمله فضاسازی، نمایشگاه، سخنرانیها، سرودههای مداحی و کارهایی چون رسیدگی به مسائل مربوط به اطعام، ظهور و بروز داشته باشد.در پایین به برخی موضوعات که از یک هیئت دانشجویی توقع است به آنها بپردازد اشاره شده است، از جمله:ویژگیهای شخص منتظر،اهداف قیام عاشورا،مبانی شناخت امام عصر (عج)،ولایتفقیه،تاریخ اسلام از صدر اسلام تاکنون،رابطهی دین و سیاست،تاریخ انقلاب اسلامی،اهداف و دستاوردهای انقلابهای اسلامی،بیداری اسلامی،سبک زندگی اسلامی،زندگی جهادی،شهدا و سیرهی عملی آنها،هیئت انقلابی-هیئت سکولار و... .در بررسی و تعیین هدف و رویکرد برگزاری هیئت، لازم است به شرایط بومی دانشگاه و اقتضائات استان توجه کرد. برای مثال اگر در دانشگاهی قصد ایجاد یک هیئت دانشجویی بوده یا دانشجویان در تلاشاند تا بتوانند هیئت تازه تأسیس خود را مستحکم کنند و آن را جا بیندازند، باید هدفگذاری هیئت را در همین راستا در نظر بگیرند. شاید سخت باشد که بخواهیم در همان گام اول برپایی هیئت، کار محتوایی را هم به صورت کاملاً جدی دنبال کنیم، لذا بهتر است ابتدا پایه کار را محکم کنیم و هیئت را شکل دهیم و بعد به دنبال اثرگذاری محتوایی جدیتر برویم. اما دانشگاههایی که چند سالی از برپایی هیئتشان میگذرد، خیلی راحتتر میتوانند روی محورهای محتوایی کار عمیق انجام دهند.برای انتخاب هدف و رویکرد هیئت، نیاز است وضعیت روز جهان، کشور، استان و به صورت دقیقتر شرایط دانشگاه را مدنظر داشت و موضوع انتخابی علاوه بر تطبیق با شرایط روز، قابل استفاده و جذاب باشد.
-
-
مسائل تشکیلاتی
-
در این بخش به عمده ی مسائل و مواردی که در زمینه های تشکیلاتی هیئت باید بدان پرداخت اشاره خواهیم نمود. مسائل تشکیلاتی از جمله مواردی هستند که ظرافت و دقت خاصی را می طلبند و رعایت آنها در ذیل هیئت امام حسین علیه السلام از وجوب ویژه ای برخوردار می باشد. در ذیل نکات مرتبط با این موضوع را خواهیم دید
-
-
مسائل تشکیلاتی / تعاملات تشکیلاتی در ارتباط با تشکلها و نهاد رهبری
3ارجاع0دیدگاه-
هیئت بستر مناسبی برای وحدت میان تشکلهای ارزشی دانشگاه است و این قابلیت را دارد که بتواند تمامی تشکلها را حول محوری گرد هم جمع کند. هنگامی که هیئت زیرمجموعهی بسیج باشد یا ارتباط بسیج با هیئت خیلی نزدیکتر از سایر تشکلهای دانشگاه باشد، نقش بسیج دانشجویی پررنگتر خواهد شد. با گرد هم جمع شدن تشکلها زیر علم هیئت میتوان اهداف بلند مدتی مانند همافزائی در دیگر برنامهها را دنبال نمود، اما به هر حال اولین نتیجهای که از این جمعشدن تشکلهای مذهبی حاصل میشود این است که تشکلها و اعضایشان بهتر با یکدیگر آشنا شده و رفاقت میان آنها نزدیکتر خواهد شد و با شکلگیری بهتر رفاقتها، افراد و تشکلها میتوانند به صورت هماهنگ با یکدیگر و با برنامهریزی مناسب در دانشگاه فعالیت کنند.از محاسن دیگر این امر میتوان به عملیات مشترک اشاره کرد. هنگامی که بچههای تشکلها با یکدیگر همراه شوند میتوانند از این روابط در جهت اجرای برنامهها و حرکات مشترک در دانشگاه استفاده کرده، فعالیتهای ستادی بعدی را به صورت مشترک تعریف کنند یا فعالیتهای محتوایی و اجرایی در سطح دانشگاه را به طور مشترک و با تقسیم کار میان خود انجام داد.در رابطه با نهاد رهبری باید به این نکته توجه داشت که نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه بهعنوان پدر تشکلهای دانشگاه ایفای نقش میکند، لذا نهاد میتواند محوری برای دور هم جمع شدن تشکلها باشد. علاوه بر این مسئله نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری، نقش هدایت معنوی و تغذیه محتوایی تشکلها را هم بر دوش میکشد، اینگونه میتوان گفت نقش نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در رابطه با فعالیتی چون هیئت بسیار اهمیت مییابد. علاوه بر موارد ذکرشده و نقش مشورتی، در امر اجرا هم می توان از نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری مانند دعوت از سخنرانان و مداحان یا بهکارگیری امکانات سختافزاری برای انجام بهتر کارها بهره برد.
-
-
مسائل تشکیلاتی / نکات ناظر به تقسیم کار خود هیئت
2ارجاع0دیدگاه-
برگزاری هیئت به شکل دانشجویی همراه با ایده پردازی خلاقانه، برنامهریزی منسجم، کادر با دغدغه و اجرای باکیفیت است. نقش کادر اجرایی در هیئت از اهمیت بسزایی برخوردار است. علاوه بر فعالیت افراد باتجربه، باید برای نیروسازی هم به خوبی فکر کرد. برای شکلدهی کادر هیئت علاوه بر نیروهای قدیمی و باتجربه، از افراد سال پایینی و کمتجربهتر بسیج و سایر تشکلها نیز میتوان استفاده کرد تا علاوه بر اجرای با کیفیت مراسم، تربیت نیروی جدید و جایگزینی برای نیروهای قدیمیتر نیز انجام شود.
در انتخاب نیروها بهتر است به چند نکته توجه کرد که با رعایت آنها، اثرگذاری فعالیتهای هیئت نیز بیشتر میشود:
کارهای اجرایی هیئت سنگین و زیاد است، لذا افرادی باید انتخاب شوند که انجام کارهای هیئت سبب نشود تا از انجام فعالیتهای درسی و مسئولیت بسیجشان بازبمانند و ارزش مسئولیت داشتن در هیئت را بفهمند.
کادر و مسئولین هیئت، نماد بچه حزباللهیها و خادمین اباعبدالله(ع) در دانشگاه هستند. این افراد باید همواره مراقب تمام رفتار و حرکات و حتی نوع پوشش خود در دانشگاه بوده و مراقبت از صورت و سیرت را باهم داشته باشند. هر کلمهای که این شخص به زبان میآورد یا حتی خط اتوی شلوار این فرد یا خاک روی کفش این فرد بر دید جامعه دانشگاهی نسبت به جمع مذهبی و هیئتی اثر میگذارد. پس باید بهترینها را برای به دوش کشیدن این مسئولیت انتخاب کرد.
برای سازماندهی نیروها و انجام کارهای جمعی هیئت میتوان علاوه بر بچههای تشکلها، از سایر دانشجویان دانشگاه یا حتی اساتید دانشگاه کمک گرفت.
برای این کار میتوان طرح ثبتنام خادمین را اجرا کرد. به این منظور باید در مکانهای پرتردد مانند مسجد دانشگاه یا سلف در زمانهای شلوغی کار ثبتنام را انجام داد. برای ثبتنام باید لیستی تهیه شود و از هر فرد شماره تماس و ایمیل و زمانهای خالی وی را پرسید. گرفتن زمانهای خالی برای این است که مسئول نیروی انسانی هیئت بداند در چه زمانهایی میتواند روی چه افرادی حساب کند. گرفتن ایمیل هم برای حفظ ارتباطات بعدی با این افراد است. این ارتباطات اگر حفظ شود در بعضی موارد منجر به جذب میشود.
-
-
تبلیغات و اطلاعرسانی
-
تبلیغ برنامۀ هیئت را به دو صورت میدانی و یا سایبری میتوان اطلاعرسانی کرد. یعنی یا از طریق پوستر و تراکت و در سطح دانشگاه و اطراف آن اطلاعرسانی انجام شود یا اینکه از طریق فضای مجازی در سایتهای خبری یا از طریق صداوسیما بهصورت کلان و در سطح شهر و حتی استان تبلیغات کرد.
-
-
تبلیغات و اطلاعرسانی / تبلیغات میدانی درون دانشگاهی
6ارجاع0دیدگاه-
عمدۀ تبلیغات در سطح دانشگاه بوسیلۀ پوستر و بنر انجام میشود که سطح دانشگاه، دانشکدهها و خوابگاهها را پوشش میدهد. در طراحی پوستر و بنر، دو مؤلفۀ زیبایی و اطلاعرسانی دقیق را باید لحاظ کرد. همچنین توزیع تعدادی تراکت با اندازههای کوچک (کوچکتر از یککفدست) در نقاط پرتردد دانشگاه و در زمانهای شلوغی آن میان دانشگاهیان، همراه با دعوت کلامی نیز کار بسیار مؤثری در تبلیغ هیئت خواهد بود.روش دیگری برای تبلیغ درون دانشگاهی، ارسال ایمیل یا پیامک اطلاعرسانی مراسم به دانشگاهیان است. در صورت نداشتن پایگاه دادهی مناسب، برای دریافت ایمیل یا شماره تلفنهای دانشجویان و اساتید و کارمندان باید از معاونت فرهنگی دانشگاه یا نهاد رهبری دانشگاه درخواست کرد تا با هماهنگی، پایگاه دادههایشان را در اختیار بچهها قرار دهند. اگر خود بچههای بسیج یا هیئت، سامانه ارسال انبوه پیامک نداشتند، میتوان از طریق هماهنگی با نهاد رهبری یا معاونت فرهنگی دانشگاه از سامانه پیامکی آنها استفاده کرد.
-
-
تبلیغات و اطلاعرسانی / تبلیغات میدانی برون دانشگاهی
7ارجاع0دیدگاه-
اگر هیئت به نحوی برنامهریزی شود که مخاطب عام و مردمی هم داشته باشد باید در سطح شهر (حداقل در محدودۀ اطراف دانشگاه) تبلیغات انجام شود. بدین منظور میتوان با هماهنگی شهرداری، مترو و نهادهایی که پرتابلهای تبلیغاتی شهر در اختیار آنهاست، بنرهایی در نقاط پرتردد نصب کرد. در طراحی و چاپ بنرهای سطح شهر، توجه به اندازۀ استاندارد پرتابلها بسیار مهم است. برای همین قبل از انجام مراحل طراحی و چاپ بنر، باید ابعاد پرتابلها و تعداد پرتابلهایی که توسط شهرداری یا دیگر نهادها در اختیار هیئت گذاشته میشود را پرسید تا هم سرعت انجام کار بیشتر شده و همچنین از اسراف جلوگیری شود. علاوه بر تبلیغ با بنر، میتوان پوسترهای مناسبی نیز طراحی کرده و در نقاط مجاز و پرتردد محدودۀ اطراف دانشگاه مانند مساجد، ایستگاه های مترو و اتوبوس نصب کرد. در طراحی بنرها و پوسترها باید دقت کرد تا طراحی در عین سادگی، شکیل بوده و اطلاعاتی از قبیل زمان و مکان دقیق مراسم در کنار ریز برنامه مراسم ذکر شوند.
در صورت امکان می توان برای تبلیغات مراسم از صدا و سیمای استانی و ملی جهت تبلیغات مراسم استفاده نمود.کار دیگری هم که در تبلیغات برون دانشگاهی اثرگذاری زیادی دارد، توزیع تعدادی تراکت با اندازه کوچک توسط بچههای بسیج یا هیئت در درب منازل است که میتواند با توضیح فعالیتهای هیئت و بیان اهداف برگزاری آن همراه باشد. با این کار، نشان میدهیم که حضور افراد در هیئت دانشگاه، برای خادمین اهمیت دارد و همچنین با برخورد صحیح خادمین عزای حسینی، زمینۀ حضور میهمانان را در هیئت بیشتر میکنیم.
-
-
تبلیغات و اطلاعرسانی / تبلیغات سایبری
1ارجاع0دیدگاه-
در حوزه تبلیغات سایبری دو راهکار را میتوان دنبال کرد:یکی از این راهکارها که به تبلیغات درون دانشگاهی محدود میشود، انجام تبلیغ هیئت در سایت بسیج دانشجویی یا سایت هیئت و اطلاعرسانی در سایت دانشگاه، اتوماسیون اساتید، کارکنان و دانشجویان است.کاردیگری که در حوزۀ تبلیغات سایبری میتواند انجام شود و اطلاعرسانی عام و گستردهتری دارد، هماهنگی با سایت های خبری است تا در صورت ممکن تبلیغ مراسم دانشگاه را در سایتشان انجام دهند. همچنین میتوان بهواسطۀ روابط عمومی دانشگاه با صداوسیمای استان یا شهر هماهنگی انجام شود تا در تلویزیون، تیزر تبلیغاتی مراسم یا زیرنویس خبری آن را پخش کنند. اطلاع رسانی هیئت از طریق رادیو استانی نیز تبلیغ مناسبی است. در مورد هماهنگی با صداوسیما نباید فراموش کرد که معمولاً صداوسیما، بیشتر به دانشگاههای مادر در استان بها میدهد و نمیتوان به طور قطعی روی هماهنگی با آن حساب کرد، اما در صورت ایجاد هماهنگی، حتماً باید تیزر مناسب و باکیفیت یا متن زیرنویس را برای رساندن به روابط عمومی صداوسیما آماده داشت تا بخاطر تأخیر به مشکل برنخورد.
-
-
فضاسازی
-
در ایام محرم و فاطمیه فضای دانشگاه باید نسبت به سایر ایام متمایز باشد. این تمایز کاملاً وابسته به دانشگاه، شرایط دانشگاه، محل برگزاری مراسم و ... است. اما لازم است توجه کرد که فضاسازی در دانشگاه، علاوه بر اعلام ایام عزاداری و تذکر رعایت حرمت، میتواند بستر مناسبی برای انتقال مفاهیم به مخاطب عام دانشگاهی باشد، حتی مخاطبینی که شاید در مراسم هیئت شرکت نکنند.سیاهه زنی در فضاسازی محرم، جایگاه ویژه ای دارد که هیچ گاه از مراسم هیئت جدا نمیشود و برای اینکار، علاوه بر پارچه های مشکی از کتیبه های عمودی و افقی نیز استفاده میشود. همراه با سیاهه زنی، نمادهایی دیگری نیز با فرهنگ عاشورا پیوند خورده اند که هر کدام، موضوعی را یادآوری میکنند. مثلاً چفیه و سربند، نشاندهندۀ قیام امام حسین(ع) در دفاع مقدس هستند یا پارچه نوشته هایی که به ذکر مصائب یا فضائل اهلبیت(علیهمالسلام) اشاره می کنند.در کنار این وسائل، نمادهایی چون کلاه خود، مشک یا قمقمه های خالی، زره، شمشیر، لباس کودک شش ماهه، خیمه، پرچمهای بزرگ (شبیه پرچمهای روی قبۀ حرمین)، پارچه نوشتههای اسامی شهدای کربلا و اشعار آئینی، اینفوگرافیکهای موضوعی کربلا مانند مسیر کاروان کربلا، اینفوگرافیک بیخواص، عکس و وصیتنامۀ شهدای دفاع مقدس و تابلوی آیات و احادیث به تنوع فضاسازی، افزایش جلوه و جذابیت آن کمک میکند.در فضاسازی، روی چند مکان بهطور ویژه نیاز است کار صورت گیرد و در صورت وجود توان و امکانات کافی، میتوان کار را گستردهتر کرد که این چند نقطه عبارتند از:
-
-
فضاسازی / مسجد و نمازخانهها
2ارجاع0دیدگاه-
مسجد و یا نمازخانه دانشگاه که در اکثر دانشگاهها محل برگزاری مراسم است، با اولویتترین نقطهای است که باید به آن پرداخته شود. این فضا باید به نحو مناسبی فضاسازی شود. علاوه بر فضاسازی با نمادهایی که قبلاً ذکر شده است، محل برگزاری مراسم، نیاز به کار بیشتر در قسمت دکور است. جایگاه دکور به عنوان ویترین مراسم که حتی در مستند سازی هم ضبط میشود، نشان دهندۀ روح هیئت است و در طراحی آن زیبایی، نورپردازی صحیح و رساندن پیام هیئت را باید رعایت کرد.با توجه به اینکه مساجد، معمولاً بخاطر اقامۀ نماز، بزرگ ساخته میشود، نیاز است تا فضای مسجد متناسب با جمعیت تقریبی مهمانانی که در مراسم حضور مییابند محدود شود. بهتر است انجام این کار هماهنگ با فضاسازی مسجد بوده و محدود کردن مسجد با نمادهای سیاهه زنی انجام شود.
-
-
فضاسازی / مزار شهدا
1ارجاع0دیدگاه-
مزار شهدای دانشگاه (در صورت وجود) نیز مانند مسجد، یکی از نقاط مهمیاست که باید به فضاسازی آن پرداخت، چراکه یکی از پرمخاطبترین نقاط دانشگاه به هنگام برگزاری هیئت، مزار شهدای دانشگاه است. فضاسازی مزار شهدا به شرایط فیزیکی و ساختاری آن وابسته است. اگر مزار دارای سقف و ستون باشد، محور اصلی فضاسازی این دو خواهند بود، اما اگر فضای دیگری داشته باشد، متناسب با آن باید فضاسازی صورت پذیرد.علاوه بر کارهای مرسومی که در پایین به آنها اشاره خواهد شد، باید ایدههای دیگری نیز توسط بچهها پیاده شود تا بر زیبایی بصری و معنوی مزار شهدا دانشگاه بیفزاید. در صورت داشتن ستون میشود بر روی دیوارهها یا ستونها، فضاسازی صورت گیرد. علاوه بر این کار میتوان از ایدههای خلاقانهی متنوعی، بهره جست:1. نصب تابلوها یا پارچههایی که اسامی شهدای واقعهی عاشورا بر روی آنها نقش بسته است.2. آویزان کردن سربندهایی که مزین به نام شهداست یا پلاکهای جنگی و چفیه در محوطهی مزار.3. پوشاندن روی قبر شهدا با پرچمهای مشکی و یا پرچمهای قرمز رنگ (شبیه پرچمهای قبهی حرم اباعبدالله(ع))4. نصب پرچم مشکی روی سقف مقبرهی شهدا (اگر مقبرۀ شهدا مسقف باشد و از نقاط مختلف دانشگاه، بالای سقف دیده میشود، این کار تأثیر فراوانی خواهد داشت، این کار پیوند فرهنگ دفاع مقدس و عاشورا را نیز به خوبی نشان میدهد.)5. روشن کردن شمعهایی در مزار، هنگام تاریکی هوا بر زیبایی هر چه بیشتر این فضا می افزاید.
-
-
فضاسازی / صحن دانشگاه
3ارجاع0دیدگاه-
مسجد و مزار شهدا، مخاطب خاص دارد اما صحن دانشگاه، بستر عام انجام فضاسازی است. برای فضاسازی دانشگاه باید به ویژگی، شرایط و جغرافیای آن توجه کرد، اما میتوان:در محل سردر ورودی دانشگاه یک طاق به کمک اسپیس یا بنر برپا کرده و در بالای آن یک پرچم (السلام علیک یا اباعبدالله(ع)) یا با مضامین دیگر نصب کرد.در محل ورود به دانشگاه یا محل ورود به محوطهی مسجد باید یک نشان خوشامدگویی به کمک پوستر یا بنر و استند یا تابلوهایی که بر روی پایه چوبی قرار میگیرند در نظر گرفت.در مسیر ورودی دانشگاه تا محل ورود به مسجد کارهای مختلفی از جمله:قرار دادن تعدادی گلدان در دو سمت مسیرانتقال پیامهای عاشورا یا محورهای محتوایی هیئت شامل احادیث و آیات قرآن، پیامهای عاشورا، سخنان امام و آقا، جملاتی از شهدا و ... در مسیر به کمک بنر و استند، تابلو، پایه چوبی و پلاکارد.برپا کردن یک خیمهی بزرگ به نحوی که این خیمه تمام مسیر یا بخشی از مسیر میان ورودی دانشگاه تا ورودی مسجد را بپوشاند. دیوارههای داخلی این خیمه را میتوان با پارچهی سیاه یا دیوارهای کاهگلی (ساختهشده از یونولیت که روی آن یک لایه کاهگل کشیده شده) پوشاند. در داخل این خیمه میتوان تمام کارهای توضیح داده شدهی قبل را انجام داد و علاوه بر آنها میتوان فضای داخلی خیمه را با چفیه و سربند و پلاک و ... تزیین کرد. در داخل خیمه علاوه بر کارهای تشریح شده میتوان با نورپردازی به کل فضای داخل خیمه جلوهی ویژهای بخشید.
-
-
فضاسازی / دانشکدهها و خوابگاهها
2ارجاع0دیدگاه-
میزان و کیفیت فضاسازی در دانشکدهها و خوابگاهها بسته به شرایط دانشگاهها و اینکه در دانشگاه یک هیئت اصلی وجود دارد یا خیر، متفاوت است. اگر در یک دانشگاه، یک هیئت بزرگ در مسجد یا حسینیه برگزار شود معمولاً فضاسازی در دانشکدهها کمرنگتر میشود. ولی چنانچه یک هیئت بزرگ و متمرکز در مسجد یا نمازخانه دانشگاه وجود نداشته باشد، فضاسازی دانشکدهها از اهمیت بسزایی برخوردار خواهد شد.در دانشکدهها و خوابگاهها بهتر است لابی و محوطهی اصلی به همراه نمازخانه با استفاده از نمادهای فضاسازی، تغییرات متناسب با ایام عزاداری صورت پذیرد، با این کار میتوان فضای فکری و معنوی به مخاطبین تزریق کرد تا از این مسیر بتوان بر ذهن بیننده اثر گذاشت.علاوه بر این کار، بخاطر وجود اتاق های زیاد در این دو فضا، میتوان به فضاسازی روی درهای ساختمانهایشان نیز برنامهریزی کرد، این کار هم تمام فضای دانشکده و خوابگاه را پوشش میدهند و هم میتوان با این کار، محتواهای متفاوتی را به افراد منتقل کرد.برای دانشکدهها و خوابگاهها، این سطح را میتوان حداقل کار در فضاسازی در نظر گرفت و کاملاً بسته به شرایط دانشگاه قابلتغییر است. اگر در مسجد دانشگاه یک هیئت اصلی وجود ندارد، آنگاه باید فضاسازی خوابگاهها و دانشکدهها جدیتر و با المانهای گستردهتری کار شود.در انجام فضاسازی میتوان پویایی طرحها را نیز در نظر گرفت، به صورتی که فضاسازی در طول زمان انجام شود و اینطور نباشد که یک روز تمام کارها را انجام داد و تا آخر ایام عزاداری، تغییری در فضا ایجاد نشود. عدم ایجاد تغییر باعث تکراری شدن فضاسازی می شد.فضاسازیهایی که تا الآن به آنها اشاره شده است، با استفاده از وسایل بوده اما یک راه دیگر در فضاسازی وجود دارد و آن هم انجام کارهایی از قبیل، پخش شله زرد، پخش کلیپهای مرتبط در ایام قبل از محرم در نمازخانۀ خوابگاهها و ... است.
-
-
نحوهی اجرای مراسم
-
در مراسمهایی چون محرم و فاطمیه، عمده مخاطبین برای استفاده از برنامه اصلی شرکت میکنند و کارهای فرهنگی دیگر چون نشریه، نمایشگاهها، غرفههای فرهنگی و ... همگی در سایه برنامه اصلی قرار میگیرد. برنامۀ اصلی یک اسکلت ثابت دارد که متشکل از قرائت قرآن و سخنرانی و مداحی است و برای هر چه پربارتر کردن مراسم باید جنبههای اندیشهای، انقلابی، آموزشی و ... را نیز به اصل برنامهها افزود.
-
-
نحوهی اجرای مراسم / برنامه های عام هیات
3ارجاع0دیدگاه-
برنامه های عام هیئت
-
قرائت زیارت عاشورا
-
در مناسبتهای ازایندست باید زیارت یا دعایی متناسب با آن مراسم قرائت کرد، مثلاً در محرم بهتر است زیارت عاشورا، یا در فاطمیه زیارت حضرت زهرا (سلام الله علیها) خوانده شود. بهترین زمان برای قرائت زیارت عاشورا، ابتدای مراسم یعنی قبل از قرائت قرآن یا پس از قرائت قرآن یعنی قبل از سخنرانی است.کارهای دیگری که میتوان در روال اجرای مراسم انجام داد شامل روایتگری، پخش کلیپ، آموزش احکام، آموزش قرآن، تفسیر قرآن و ... است:
-
آموزش و تفسیر قرآن
-
آموزش قرآن و تفسیر قرآن جزو مقولههایی هستند که مخاطب عام ندارند لذا باید این قسمت در ابتدای مراسمها قرار گیرند مثلاً در ابتدای مراسم قرائت قرآن و آموزش قرآن و تفسیر و ... باشد و بعد از آنها به ترتیب قرائت زیارت عاشورا و سخنرانی باشد.
-
آموزش احکام
-
آموزش احکام جزو مباحث همهگیر است و هنگامی که سخنران در یک جلسهای، احکام بگوید، معمولاً مباحث طرحشده مبتلابه حداقل یکسوم حضار میتواند باشد. لذا باید در صورت امکان یا یک سخنران احکام گو دعوت شود تا قبل از سخنرانی اصلی درسش را برای مهمانان ارائه کند. اگر امکان دعوت از یک استاد احکام وجود نداشت، باید با سخنران اصلی هماهنگ شود تا در ابتدای زمان سخنرانی، میزانی از زمان را به آموزش احکام اختصاص دهد.
-
روایتگری
-
روایتگری از فضای جنگ و جبهه در مراسمها، تقویتکنندهی روحیهی انقلابی هیئت است. همین امر کافی است تا مهمانان مراسم اندکی از فضای جبهه و جنگ بشنوند و از شرایط کنونی اندکی آگاهی یابند تا اهمیت کار در فضای ((جنگی که بود، جنگی که هست)) را درک نمایند. روایتگری باید در زمانی قبل از سخنرانی اصلی مراسم باشد. بهتر است راویهایی برای شرکت در این مراسمها دعوت شوند که علاوه برداشتن اطلاعات کافی و بروز این مهم، هم توان بیان احساسی را داشته باشند و هم اینکه بتوانند بهخوبی شرایط زمان جنگ را با شرایط کنونی تطبیق دهند و امتداد این جنگ را ترسیم نمایند.
-
پخش کلیپ
-
کار دیگری که در یک هیئت میتواند جزو برنامههای اجرایی مراسم قرار گیرد پخش کلیپ است. در صورت قرار گرفتن کلیپ در روال اجرایی مراسم، باید مدتی قبلتر از شروع ایام مراسم، کار تدوین انجام شود. این کلیپها میتوانند حاوی موضوعاتی چون عاشورا و امام شناسی، مهدویت و انتظار، ولایت و ولایتپذیری، انقلابی گری، جنگی که بود- جنگی که هست و ... باشد. پس از انتخاب محور اصلی کلیپ، در ابتدا باید محتوای لازم برای ساخت کلیپ جمعآوری شود. برای ساخت کلیپ میتوان از سخنان امام و آقا، مستندهای موجود از فضای جنگ و جبهه، فیلمها و ... استفاده کرد. نکتهای که باید دقت شود این است که پس از تدوین و آمادهسازی کلیپ باید حتماً یکبار چک شود که برای پخش کلیپ، مشکلی در قسمت صوت و تصویر وجود نداشته باشد.
-
-
نحوهی اجرای مراسم / مداح و سخنران
12ارجاع0دیدگاه-
برای دعوت از سخنرانان مطرح باید خیلی قبلتر از ایام مراسم برای هماهنگی اقدام شود. همچنین باید موضوعاتی (مثلاً بیداری اسلامی، زندگی جهادی، امام شناسی، ...) را که قصد داریم در جلسات هیئت مطرح شود را هر چه زودتر با سخنران در میان گذاشته شود تا بتواند صحبتهای خویش را تنظیم نماید. باید گفت که طرح موضوعات مدنظر برای سخنرانان مطرح دشوار است ولی بااینحال در صورت امکان اگر این کار انجام شود، نتیجهی کار مطلوبتر خواهد بود. البته معمولاً سخنرانان برای صحبت در دانشگاه دعوت میشود، موضوعات صحبتهایشان را طوری تنظیم میکنند که متناسب با فضای دانشگاه و مورد نیاز دانشگاهیان باشد.در رابطه با فردی که برای مداحی در مراسم دعوت میشود باید در نظر داشت که بهتر است مداح، جوان بوده و ترجیحاً در صورت امکان دانشجو باشد چراکه یک مداح دانشجو با فضای دانشگاهی آشناست و بهتر میتواند با جمع دانشگاهی ارتباط برقرار کند. علاوه بر اینها یک مداح دانشجو معمولاً برای مراسم دلسوزتر است و به لحاظ مالی هم اگر بخواهد مبلغی را دریافت کند، با مقدار خیلی کمتر به نسبت سایر مداحان راضی میشود. اگر هم بنا بر دعوت از یک مداح مطرح گذاشته شد باید خیلی زود برای دعوت اقدام شود. باید رعایت شود تا اشعاری که مداح در مراسم میخواند به لحاظ محتوایی و معنایی مشکل خاصی نداشته باشد.
-
-
کارهای فرهنگی جانبی هیئت
-
دامنهی کارهای فرهنگی که در ایام محرم و فاطمیه قابل انجام هستند، بسیار گسترده است. این دست از کارها، مخاطبین متفاوتی دارند. بعضی از کارها مخاطب عام مردمی دارند و دستهای مخاطب خاص دارند مثلاً قشر دانشجو، اساتید، طلاب و ... . از منظر دیگر دستهای از کارها فرایند اجرایی خیلی سخت و طولانی دارند درحالیکه دستهای به لحاظ اجرایی، انرژی زیادی نمیبرند. ولی در کل، کارهایی که میتوان انجام داد به چند دستهی کلی ذیل تقسیم میشوند:
-
-
کارهای فرهنگی جانبی هیئت / نشریه
7ارجاع0دیدگاه-
در ایام عزای محرم و فاطمیه، میتوان نشریهای تهیه کرد و در بین مهمانان توزیع نمود. این کار رعایت ملاحظاتی را میطلبد:موضوعاتی که در این نشریات باید روی آنها کار شود شامل شرح واقعهی عاشورا، اهداف قیام عاشورا، امام شناسی، ولی شناسی، اصل انتظار، تبیین و تطبیق شرایط کنونی با زمان قیام اباعبدالله، تبیین شرایط کنونی کشور و روشنگری پیرامون مسائل سیاسی و فرهنگی و اجتماعی و... است. همچنین میتوان هر روز مطالب و گزارشهایی از مراسم شب قبل و یا موضوعات مرتبط با محور محتوایی هیئت را در نشریه ارائه کرد.بهتر است این نشریات کمحجمتر و در عین حال محتوایشان غنیتر باشد، به این دلیل که اگر نشریه کوچک و کمحجم باشد، قطعاً توسط مخاطبش خوانده میشود و بیاستفاده نمیماند. بهتر است که نشریه بهصورت یک برگ آ 4 پشت و رو و یا نهایتاً یک برگ آ 3 پشت و رو تهیه شود. باید نشریه به تعداد مناسب چاپ شود تا تعداد اضافی باقی نماند و سبب اسراف کاغذ نشود.توجه به این نکته ضروری است که اگر در نشریه، از مراسم روز قبل مطالب و یا گزارشهایی ارائه میشود باید از همان زمان اتمام مراسم، کار نشریه شروع شود.
-
-
کارهای فرهنگی جانبی هیئت / غرفه ها
8ارجاع0دیدگاه-
در مجموع غرفههایی که میتوان در ایام عزا برپا کرد به دو دستهی کلی تقسیم میشوند: غرفههای بحث و گفتگو و غرفههای ارائه و فروش محصولات فرهنگی که به تفصیل به هر کدام از آنها خواهیم پرداخت.
-
غرفههای مباحثه
-
در این غرفهها بحث و گفتگو راجع به موضوعات مختلف اما مشخصی انجام میگیرد. این غرفه نیاز به فضاسازی خاصی ندارد. باید در این غرفه تعدادی میزگرد به همراه تعدادی صندلی قرار گیرد. بهتر است که دیوارههای غرفه به کمک پوستر، عکس، مقاله و... . فضاسازی شود. برای طرح مباحث و جذب مهمانان مراسم به سمت غرفه باید یک تابلو یا بنر اطلاعیه تهیه شود تا همه بدانند که این غرفه محل بحث و گفتگو و یا پاسخگویی به سؤالات است. همچنین باید پلاکاردها یا بنرهایی تهیه شود که روی آنها موضوعات مورد بحث در غرفه نوشتهشده باشد و در محل مناسبی نصب شوند.
-
غرفههای ارائه و فروش محصولات فرهنگی
-
برای فضاسازی این غرفه باید از ایدههای نو استفاده کرد تا به جلب هر چه بیشتر مهمانان بینجامد. باید دقت شود تا این غرفه خوب نورپردازی شود و چینش محصولات باظرافت خاصی صورت پذیرد.محصولاتی که میتوان در این غرفهها ارائه کرد شامل تیشرت و پیراهن مشکی برای آقایان، چادر، شال، روسری مشکی برای بانوان، شال عزا، پرچمهای عزا، سیدیهای مذهبی شامل سخنرانی و مداحی، تابلوها، عکسها، پوسترهای مذهبی یا مرتبط با محور محتوایی هیئت، کتابهایی که به لحاظ محتوایی غنی بوده و مناسب جهت عرضه در این مراسم و فضای دانشگاهی هستند با محتواهای عاشورایی، سیاسی، دفاع مقدس، صحبتهای امام و آقا و بزرگان و ... میشود.همچنین علاوه بر محصولات فوق میتوان محصولاتی چون دفاتری که منقش به طرحهای ایرانی اسلامی مانند شهدا، شخصیتهای مذهبی و تاریخی، شخصیتهای کارتونی ایرانی مورد علاقه کودکان و... را هم در کنار محصولات ارائه نمود. این کار میتواند در راستای حمایت از کالاهای تولید داخل و نیز ترویج فرهنگ اسلامی ایرانی بسیار مؤثر باشد.علاوه بر موارد ذکرشده میتوان در این غرفه محصولات و دستاوردهای مانند نشریات، جزوات، کتب و دستاوردهای علمی و... بسیج را هم به عرضه کرد.
-
-
کارهای فرهنگی جانبی هیئت / هیئت کودک و نوجوانان
1ارجاع0دیدگاه-
میتوان برای کودکانی که کم سن و سال هستند به جهت آسودگی خیال والدینشان و همچنین راحتی خود کودکان یک مهدکودک درست کرد و آنها را در آنجا هم مشغول بازی و نقاشی و... کرد و هم مراسمهای عزای مناسب سن آنها برایشان برگزار نمود.برای نوجوانان هم میتوان به همین ترتیب عمل نمود با این تفاوت که به جای بازی باید برنامههای متناسب با سن شان برای آنها در نظر گرفته شود. برای مثال میتوان برای آنها تعزیه و یا مراسم سینهزنی مناسب برگزار کرد.باید دقت شود که کارتی تهیه شده و بهصورت گردن بند به گردن کودکان انداخته شود. در این کارت باید اطلاعاتی چون نام و نام خانوادگی کودک و شماره تماس والدین شان به هنگام تحویل گرفتن آنها از والدین دریافت شود تا در صورت وجود مشکل یا پیش آمدن کاری بتوان با والدین کودکان ارتباط برقرار نمود.نکتهی قابلتوجه دیگر این است که بهتر است مقداری خوراکی و یا شکلات تهیه شود و در حین مراسم میان کودکان توزیع شود.
-
-
کارهای فرهنگی جانبی هیئت / دستههای عزاداری
2ارجاع0دیدگاه-
یکی از کارهایی که در تعظیم شعائر و احیای امر اهلبیت (ع) از زمانهای قدیم مرسوم بوده است، به راهاندازی دستههای عزاداری میباشد؛ و با گذشت زمان همچنان این کار جزو حرکات جمعی در راستای برپایی عزای سیدالشهدا (ع) به حساب میآید.
-
-
مالی
-
برای تأمین منابع مالی هیئت باید راهکارهایی را همزمان باهم و بهطور موازی دنبال کرد. یک سری از کارها منحصر به درون دانشگاه میباشد و دستهای هم مربوط به بیرون از دانشگاه میشود.
-
-
مالی / راهکارهایی که در خود دانشگاه میتوان پیگیری نمود
2ارجاع0دیدگاه-
جمع کردن نذورات و کمکهای مردمی در هیئتها یک روال معمول است. این نذورات شامل پول، مواد غذایی و یا هر چیز دیگری است.از بهترین راهکارها و منابع جهت دریافت بودجه هیئت، خود دانشگاه است. برای اخذ بودجه از دانشگاه باید هماهنگی و مراحل اداری با معاونت فرهنگی و نهاد رهبری دانشگاه انجام شود و از آنها درخواست کمک مالی بشود. علاوه بر ارسال نامه باید با مسئول نهاد رهبری و همچنین معاون فرهنگی دانشگاه رایزنی شود تا مقداری از بودجهی فرهنگی دانشگاه به هزینههای هیئت اختصاص یابد. میزان مبلغ دریافتی از این راه در دانشگاههای مختلف، باهم تفاوت دارد و وابسته به شرایط دانشگاه است.کار دیگری که در دانشگاه باید دنبال شود، پیگیری از اساتید دانشگاه است. برای این کار میتوان دعوتنامۀ مراسم هیئت و نامۀ کمک مالی را برای تمام اساتید دانشگاه آماده کرده، به دفاترشان تحویل داده و از ایشان پیگیری کرد. بهتر است که در هر دانشکدهای، یکی از دانشجویان که با اساتید آشناست، کار پیگیری دریافت کمک مالی را انجام دهد.دریافت کمک از بچههای فعال در بسیج، هیئت، تشکلهای همسو، عقبه و آشنایان هم، یک از کارهایی ست که برای جمعآوری هزینهها امی توان انجام داد.برای این کار باید به این نحو عمل کرد که لیستی متشکل از افرادی که حاضر به کمک مالی مستمر به هیئت میباشند به همراه تاریخهای سررسید هفتگی یا دو هفتگی یا ماهانه حاضر شود. برای این کار هر نفر باید متعهد شود که بهصورت مستمر با فواصل زمانی مناسب مبلغ ثابتی را بهعنوان کمک به هیئت پرداخت نماید. در این لیست باید در مقابل اسم هر فرد مشخص شود که چه مبلغی را میپردازد و با فرارسیدن زمان پرداخت کمک، باید در لیست علامت تأیید پرداخت آن شخص زده شود.بهتر است که زمان تعیینشده برای دریافت وجه از تمامی افراد بهصورت یکسان و همزمان لحاظ شود تا در وقت و انرژی صرفهجویی شود.
-
-
مالی / راهکارهایی که در بیرون از دانشگاه پیگیری میشوند
1ارجاع0دیدگاه-
برای این کار باید از آشنایان خود بچهها، لینکها و ارتباطاتی که دارند، شروع کرد. بهتر است لیستی تهیه شود و در آن اسامی افراد همراه با سمت یا محل فعالیتشان به همراه شماره تماس آنها درج شود. حال مسئول مالی هیئت، پیگیری خود را بر طبق این لیست باید انجام دهد.علاوه بر افرادی که خود بچهها تحت عنوان خیر و بانی معرفی میکنند، میتوان از ارگانهایی چون شهرداریها، وزارتخانهها، فرمانداریها، استانداریها، سپاه استانها، دفاتر ائمهی جمعه، سازمان اوقاف، خود سخنرانان و... نیز کمک گرفت. برای کمک گرفتن ازایندست سازمانها باید طرح مکتوبی بهصورت یک گزارش از عملکرد هیئت ارائه شود و یک نامه رسمی جهت درخواست به دست آنها برسد. در مرحلهی بعد، پیگیریهای لازم باید بر طبق همان نامهها انجام شود.توجه به این نکته ضروری است که برای اینکه این مسیر به نتیجه مطلوبی برسد، باید بسیار پیگیر بود و مداومت به خرج داد.
-
-
پشتیبانی
-
در اینجا به ذکر نکات و توجهاتی پیرامون پشتیبانی و تدارکات خواهیم پرداخت که رعایت آنها ضروری است و در بهینه شدن عملکرد اجرایی هیئت مؤثر است.
-
-
پشتیبانی / تدارکات
1ارجاع0دیدگاه-
در انجام خریدها باید دقت کرد تا کالاها حتماً از محلی خریداری شوند که به نسبت کیفیت، مناسبترین قیمت را داشته باشند. در هر خریدی باید حتماً از فروشنده، فاکتور همراه با کد ملی و کد اقتصادی دریافت کرد.برای حملونقل اجناس بهتر است با خود دانشگاه هماهنگ شود تا این کار به کمک اتومبیلها یا وانتهای دانشگاه انجام شود چراکه هزینه کرایهها بسیار زیاد است و علاوه بر این ممکن است که نتوانند فاکتور هزینه تحویل بدهند.
-
-
پشتیبانی / پذیرایی
8ارجاع0دیدگاه-
در رابطه با پذیرایی در این مراسمها میتوان یک ایستگاه صلواتی به راه انداخت تا در آنجا هم از مهمانان مراسم و هم از عابران پذیرایی شود. با پذیرایی از عابران خیابان بهصورت خودبهخودی بعضی از آنها ممکن است جذب مراسم شوند و در مراسم شرکت کنند. در نهایت همین شلوغی که در مقابل محل برگزاری هیئت شکل میگیرد، سبب جذب جمعیت میشود و در پرشورتر برگزار شدن مراسم اثرگذار خواهد بود. در ایستگاههای صلواتی میتوان از اقلام متنوعی مانند چای، شیر، شربت، خرما، کیکهای پذیرایی، آش و ... برای پذیرایی استفاده کرد. برای انتخاب نوع پذیرایی باید به نوع و مناسبت مراسم و همچنین زمان برگزاری مراسم به لحاظ اینکه در چه ساعاتی از روز و یا چه فصلی از سال برگزار میشود، دقت کرد.ذکر این نکته ضروری است که بهتر است که ایستگاه های صلواتی مجزایی برای خواهران و برادران در نظر گرفته شود تا از ایجاد اختلاط جلوگیری شود.اگر که در مراسم برنامه اطعام وجود دارد، باید به نحوی تعداد مهمانان مراسم به همراه کادر فعال شمارش شود تا برای تهیه غذا به تعداد کافی برای همه نفرات مشکلی ایجاد نشود. مثلاً به کمک یک صلوات شمار تعداد نفرات برادران و خواهران بهصورت مجزا شمارش شود و نهایتاً مجموع تعداد نفرات با نظم زمانی خاصی به مسئول آشپزخانه گزارش شود تا در تهیه غذا به تعداد موردنیاز، دقت شود.در رابطه با توزیع غذا باید دقت شود که اولویت با افرادی است که تا پایان مراسم حضور دارند. اگر توزیع غذا زمانی آغاز شود که احتمال نرسیدن غذا به تمام مهمانان تا پایان برنامه وجود دارد، باید توزیع غذا را اندکی به تعویق انداخت تا به تمام مهمانان خصوصاً افرادی که تا پایان مراسم حضور دارند، برسد.
-
-
پشتیبانی / آشپزخانه
1ارجاع0دیدگاه-
در هیئتهای دانشگاهها اگر برنامهی اطعام وجود داشته باشد و انجام کارهای مربوط به تهیه غذا بر عهدهی خود بچهها باشد، باید به نکاتی پیرامون تأمین نیروی انسانی کار، توجه نمود.در ابتدا باید به یک نکته توجه ویژه داشت، حتماً طوری برنامهریزی شود که بچههای بسیج و تشکلهای ارزشی در کارهای آشپزخانه دخیل شوند و حتی اگر شده برای یک ساعت کمک کنند. چراکه حضور در این فضا روی بچهها اثرات بسیار خوبی دارد و میتوان از این فضا برای جذب نیروها و ورودی های جدید استفاده کرد. لذا به کمک یک برنامهریزی صحیح تشکیلاتی جهت حضور بچهها در آشپزخانه هیئت میتوان در ایجاد رفاقت بیشتر و بهتر میان بچهها گام برداشت و در مرحلهی بعدی روی جذب نیرو تشکیلات تمرکز نمود.نکتهی دیگری که باید به آن توجه شود انتخاب راهکارهای مناسب برای کمک گرفتن از سایر دانشگاهیان و جذب نیروی بیشتر است. برای نمونه میتوان طرح ثبتنام خادمین را در دانشگاه اجرا کرد. برای اجرای این طرح باید در مکانهایی چون مسجد دانشگاه و یا نمازخانههای دانشکدهها در زمان شلوغی آنها یعنی قبل و بعد از اقامهی نماز کار ثبتنام را انجام داد. برای ثبتنام باید لیستی تهیه شود که در آن اسامی افراد به همراه شماره تماسهایشان و وقتهای آزادی که میتوانند به کار اختصاص دهند یادداشت شود. پس از اتمام ثبتنام باید این لیست در اختیار مسئول نیرو انسانی هیئت قرار گیرد و بر اساس زمانهایی که افراد در لیست ثبتنام مشخص کردهاند و نیز با توجه به تعداد نیروی موردنیاز آشپزخانه هماهنگی جهت حضور خادمین در آشپزخانه انجام شود.اگر که در هیئت برنامه اطعام وجود دارد ولی کار آشپزخانه و تهیه غذا در اختیار دانشگاه است، بهتر است که هماهنگ شود تا بچههای بسیج و هیئت بهصورت دستهجمعی در یکی از روزها خودشان به آشپزخانه بروند و کارهای مربوطه را انجام دهند تا علاوه بر دخیل بودن در ثواب این کار، از فضای کار جمعی و تشکیلاتی بهترین استفاده صورت پذیرد و رفاقت میان بچهها هم تقویت شود.
-
- دیدگاه ها و نظرات
- تجربیات ارجاع شده
















